Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevî tekfir hakkındaki hassasiyeti

Tekfir Meselesi ile İlgili Bir Soru, Bir CevapSoru:

“Ahmed Ziyaeddin Gümüşhanevî’nin “Bir müslimde 99 küfür alameti görülse, bir iman alameti olsa onun küfrüne hükmetmeyiz” sözü ne demektir? Yani adam 99 tane küfür sözü söylese de, bir tane alamet‐i iman hamili olsa onu, tekfir etmeyiz mi diyor? Bu nasıl olur?”

Cevap: Gümüşhânevî hazretlerinden nakledilen söz, hemen bütün Ehl‐i Sünnet ulemanın (özellikle de müteahhirunun) Kelam ve Fıkıh kitaplarında rastladığımız bir hükmü ifade etmektedir. Tekfir (bir kimsenin herhangi bir söz veya fiilden dolayı küfre girdiğine hükmetmek), yerli yerinde işletilmediği zaman dünyevî ve uhrevî çok büyük sıkıntılara yol açabilecek bir müessesedir.

Günümüz şartlarında bir şey ifade etmeyebilir; ama İslâm tarihi, tekfir meselesinden dolayı bu Ümmet’in yaşadığı büyük acı ve sıkıntılarla doludur.Bu sebeple ulema, bir kimseyi tekfirde alabildiğine hassas davranmış, hatta maddi‐manevi ağırlığı sebebiyle herhangi bir kimsenin tekfiri konusunda ağzını açmama kararı alanlar olmuştur.Bu meselede ölçü, –İmam Ebû Hanîfe’nin dediği gibi– şu olmalıdır: “Bir kimse, kendisini iman dairesine sokan hususlardan (zarurat‐ı diniyyeden) herhangi bir hususu inkâr etmedikçe tekfir olunmaz.”

Bu noktada “küfr‐i lüzumi” ile “küfr‐i iltizami” ayrımına dikkat etmek gerekir. Bir kimseden, bilerek‐isteyerek küfre girmeyi kasd etmeksizin sadır olan “elfaz‐ı küfür”, “küfr‐i lüzumi” grubuna girer. Yani insanları iman‐küfür sınırına riayet konusunda titiz olmaya teşvik için “Şu şu sözleri söylemek küfürdür” denmiştir. Bir kimse küfre girmeyi niyet etmeksizin –mesela kızgınlıkla veya sürçü lisan ile yahut bir tevile giderek– bu sözlerden birisini söylemiş olursa, hemen tekfir edilmemelidir. İşte soruda ifade edilen husus bu durumda söz konusu olur.Ancak bu sözler bir kimseden bilerek‐isteyerek sadır olsa ve kişi, bu sözlerin, sahibini küfre düşüreceğini biliyorsa, burada “küfr‐i iltizami” gündeme gelir…

Ebubekir Sifil Hoca | Sana Dinden Sorarlar, I