Mustafa Öztürk ve ilahiyatlarda oryantalist problem

Prof. Dr. Özcan Hıdır’ın Mustafa Öztürk zihniyetinin arka planını ve ilahiyatlardaki sıkıntının temelini ele aldığı tespitleri:

Kur’an’a dair M. Öztürk’ün tartışılan son hezeyanı dahil, temel iddia-kavramlarını anlamak için özellikle revizyonist-indirgemeci oryantalistik teorileri de bilmek gerek. Bu esasen, Kur’an’ın “Yahudi-Hıristiyan kökeni” teorisi ile irtibatlıdır ki, hermeneutik-tarihselliğe dayanır

Bu genel teorinin üç türü vardır: -Kur’an’nın Yahudi kökeni teorisi -Kur’an’nın Hıristiyan kökeni teorisi -Kur’an’ın Yahudi-Hıristiyan ve hatta diğer kültürlerden etkilenerek oluşturulduğu iddiaları Bunların her birinin oryantalistleri, argümanları ve pek çok çalışması vardır.

Bu oryantalistler içinde Alman revizyonist ekol (A. Mingana-G. Lüling-C. Lüxenberg) ile benzer çizgiye sahip J. Wansbrough ekolünün iddia-argümanları Batı’da etkilidir. Bugün bu ekol, A. Neuwirth (Berlin/Corpus Coranicum proje başı)-G. S. Reynolds gibi şarkiyatçılarca yürütülür

Temel argümanlar ise (nüanslarla):
-Kur’an, Hz. Peygamber tarafından bölgedeki Varaka b. Nevfel gibi Monofizitler başta olmak üzere, Yahudi-Hıristiyanlardan etkilenerek oluşturulmuştur
-bu etkide Suriye bölgesi Arami İncil geleneği, özellikle Aramice Matta İncili etkili olmuştur

-Kur’an İslam’dan önce başlayan bir süreç içinde aslında monofizitlerce oluşturulmuş ve miladi IX. Asırda nihai şeklini almıştır -Hz. Peygamber aslında bu Kur’an’a sahip çıkıp kendine mal eden -haşa- “oportünist”tir. Onun “mitolojik” olduğunu ileri sürenler de vardır

-hermeneutik yöntemle teks-konteks (metin-bağlam) ilişkisini özellikle öne çıkararak mevsukiyet araştırması yapmışlardır
-linguistik/filolojik açıdan benzer kavramlar-kelimelerin Kitab-ı Mukaddes ve Arami İncil geleneğindeki semitik kökenleri araştırılıp iddialarda bulunmuşlardır

Oryantalistlerin bu vb. iddiaları çok. Yahudi Kültürü ve Hadisler ile Hıristiyan Kültürü ve Hadisler kitaplarımda bunları etraflı ele aldım. Öztürk’e sorulsa, oryantalistik teorilerin etkisini reddeder.Ancak Kur’an’a yaklaşım biçimi-jargonu-argümanlarında bu zihni arka plan var

Son söz: İlahiyatlarda son yıllarda akademik yükselme,yeni konular vb. sebeplerle İslam,Kur’an-sünnet-sirete dair hemen her tür çalışma, -özellikle genç ilahiyatçı kardeşlerimizce- tercüme ediliyor.Bu, Batı’yı-oryantalistleri tanımada faydalıysa da, şu problemleri de oldu-oluyor:

1. Bunlar usulünce yapılmıyor, hemen her tür kitap-makale, tenkitsiz aktarılıp teori-kavramlar temellük ediliyor
2. Oryantalistik ekol-okulların Kur’an, sünnet-sirete dair paradigmaları bilinip yeterince eleştirilmiyor-eleştirilemiyor (onların metodolojik-filolojik donanımı iyi)
3. Oryantalistlerde gördüğümüz multi-disipliner (mukayeseli) bakış eksikliği 4. Oryantalizmin özellikle 11 Eylül sonrasında evrildiği teo-politik yönü; Müslümana karşı Müslüman, İslam’a karşı İslam, mezhebe karşı mezhep, cemaate karşı cemaat projelerinin yeterince bilinmeyişi