Her işittiğini söyleyen yalancıdır

Ebû’l-Leys Semerkandî (rh.a.) Hazretleri şöyle buyurdular: “Sana bir kimse gelip “filan kimse senin hakkında şöyle dedi veya yaptı” diye bir haber getirirse şu altı şeye dikkat etmen gerekir: Onu hemen tasdik etme. Zîrâ koğuculuk (laf götürüp getirme) yapan kimsenin şâhitliği makbul değildir. Nitekim Allâhü Te‘âlâ: “Ey îmân edenler! Eğer size bir fâsık bir haber getirirse hemen inanıp kapılmayın, onu tahkik edin ki bilmeyerek bir kavme sataşırsınız da yaptığınıza pişman olursunuz.” (Hucurât s. 6) buyurmuştur.

Ona böyle işler yapmamasını tenbih et, hatırlat. Çünkü münkerden (dine, kitap ve sünnete aykırı şeylerden) sakındırmak vaciptir. Zîrâ Allâhü Te‘âlâ: “Siz (Ey Ümmet-i Muhammed), insanlar için çıkarılmış en hayırlı bir ümmet olmak üzere geldiniz. İyiliği emredersiniz, kötülükten nehyedersiniz.” (Âl-i İmrân s. 110) buyurmuştur.

Ona bir menfaat için değil, ancak Allâhü Te‘âlâ için buğzetmelisin. Çünkü o Allâhü Te‘âlâ’ya isyân etmiştir. İsyân edene buğz etmek, onu sevmemek vaciptir. Muhakkak Allâhü Te‘âlâ ona buğzeder. Hakkında koğuculuk (laf götürüp getirme) yapılan kimseye sû-i zanda bulunma. Çünkü Müslümân hakkında sû-i zan etmek, kötü zanda bulunmak haramdır. Âyet-i kerîmede: “Çünkü zannın bazısı vebâldir, ağır günâhtır.” (Hucurât s. 12) buyurulmuştur.

Müslüman kardeşinin ayıplarını, kusurlarını bulmak için câsus gibi inceden inceye yoklayıp araştırma. Allâhü Te‘âlâ: “Tecessüs etmeyin.” (Hucurât s. 12) buyurmuştur.

Bu koğucunun yaptığı ve hoşuna gitmeyen şeyleri sen de yapma. Yani sana gelen bir haberi hemen başkasına bildirme.

(Ebü’l-Leys Semerkandî, Tenbîhü’l-Gâfilîn Kitabından)