Biri Kaderin iman şartlarından olmadığını ispat etmeye çalışırken diğeri kaderin hiç olmadığını savunuyor.
   “Allah’a ahret gününe, meleklere, kitaba, peygamberlere inanmak. Bu beş madde bir fazlasıyla Cibril Hadisi diye meşhur olan hadiste yer alır. Sonraki ilmihallere, imanın şartı olarak geçen tartışmalı fazlalık, kadere iman meselesidir.” (Mustafa İslamoğlu, İman Bilinci, s.17)
—MUSTAFA İSLAMOĞLU HAKKINDA DİĞER YAZILAR—-
   “Kadere iman var demek, insanın özgür iradesi yok demektir. Bu, Allah’a iftiradır…” (Hüseyin Atay, Kur’an’da İman Esasları)
 —-HÜSEYİN ATAY HAKKINDA DİĞER YAZILAR İÇİN TIKLA—

İSLAMÎ HAYATIN GERİSİNDE KALMIŞLAR

   Birincisi bu konu Mustafa İslamoğlu’nun dediği gibi tartışılan bir konu değil. Geçmişte kimse “kader var mı yok mu” diye tartışmamış. Kaderin ne olduğu konusunda tartışmıştır. Bunun neticesinde kimisi ileri giderek “kul mesul değildir, günah da olsa herşeyi yaptıran Allah’tır” demiştir kimisi de “kul kendi fiilini yaratır” demiştir. Yani burada ifrat tefrit meselesi vardır.
   Peygamberimiz ve Eshabının inancını benimseyen Ehli Sünnet ise her şeyde olduğu gibi bu konuda da haktan ayrılmamıştır.

ÖNCE DELİLLERE BAKALIM

   “Bu önce geçenlerde Allah’ın geçerli kıldığı sünneti (işidir-adeti) dir. Allah’ın emri mutlaka yerini bulan bir kaderdir.”(Ahzab 38)
   “Çünkü biz herşeyi bir takdir ile yarattık.”(Kamer 49)
   “Yeryüzünde ve kendi nefislerinizde uğradığınız hiçbir musibet yoktur ki, biz onu yaratmadan önce, bir kitapta (Levh-i Mahfuz’da) yazılmış olmasın. Şüphesiz bu, Allah’a göre kolaydır.” (Hadid 22)
   Ebu Yâ’la, Ebu Hureyre (Radıyallahu anh)den şöyle rivayet ediyor: “Kader, Allah’ın sırrıdır. Kadere, hayrına ve şerrine iman etmeyenden ben beriyim” Ubade ibn es Samit (Radıyallahu anh)den rivayetle Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurmaktadır: “Kim bunun gayrı (dışında) bir inanç üzere ölürse, benden değildir.” (Ebu Davud, 4700 n. Hadis)
Peygamber Efendimiz (Sallallahu aleyhi ve sellem)’de şöyle buyurmuştur:
   “Bir kimse kadere, hayrı ve şerri ile Allah’tan geldiğine iman etmedikçe, kendisine gelip isabet eden bir şeyin gelip çatmamasının imkânsız olduğunu ve kendisini gelip bulmayan bir şeyin kendisine isabet etmesinin de imkânsız olduğunu kesinlikle bilmedikçe hiç bir kul iman etmiş olamaz.” (Sahihu Sünen’i-Tirmizi)
   Ubade İbnu’s-Samit (radıyallahu anh) oğluna ölümü sırasında demiştir ki: “Oğulcuğum, başına gelecek olan şeyin asla atlatılamayacağını, kaçırdıklarını da yakalayamayacağını bilmedikçe sen, imanın hakikatının tadını asla bulamazsın. Zîra ben, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’ın şöyle söylediğini işittim:
   “Allah’ın ilk yarattığı şey kalemdir. Kalemi yarattı ve: “Kıyamete kadar olacak şeylerin miktarlarını yaz!” dedi.
   “Oğulcuğum, Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm)’dan şunu da işittim:
   “Kim bu inanç dışında olarak ölürse benden değildir.” [Ebu Davud, Sünnet 17, (4700); Tirmizî, Kader 17, (2156).]
   Bu, vukua gelen her şeyin Cenab-ı Hakk tarafından önceden bilindiğini ve bu bilginin yazılmış olduğunu ifade eder. Nitekim bir ayet-i kerimede Rabbimiz şöyle buyurmaktadır: “De ki: Allah’ın bizim için yazdığından başkası başımıza gelmez. Bizim dostumuz ve gözeticimiz O’dur. Öyleyse mü’minler yalnız Allah’a tevekkül etsinler” (Tevbe 51)

KADERİ İNKAR EDEN KUR’AN-I KERİMİ İNKAR EDER

   Kaderi inkar edenler, insanın hür iradesinin olduğunu, her şeyin bu doğrultuda başına geldiğini, Allah’ın insanlar için bir şey öngörmediğini savunurlar. Böylelikle Allah’ın iradesini yok sayarlar…
   Yani insan çalışırsa kazanır, çalışmazsa aç kalır.
   Peki, Allah vermez ise insanın çalışması ona fayda sağlar mı?
Bakınız Mevla Teala ne buyuruyor:
   “Andolsun, biz sizi biraz korku, açlık ve bir parça mallardan, canlardan ve ürünlerden eksiltmekle imtihan edeceğiz. Sabır gösterenleri müjdele.” (Bakara/155)
   Şayet Hüseyin Atay’ın dediği gibi kadere iman insanın özgür iradesini yok saymak ise, hayatımıza Rabbimizin bir müdahalesi olmuyor ise, her şeyi biz kendi elimizle belirliyorsak bu ayet-i kerimeyi nereye koyacağız?
   Depremin gelmesiyle evi yıkılan bir insanın “mallardan eksiltme” imtihanı ile karşı karşıya kalması o insanın özgür iradesi ile mi olmuştur? Hayır… O insanın özgür iradesi bu imtihanı Rabinin zırasına uygun bir şekilde geçmek için vardır.
   Rabbin seni imtihan edecektir ve bu sebeple bazen çalışman fayda vermez, bazen biriktirdiğin mal elinden uçar, bazen çalışmazsın ama mal sahibi olursun. İşte bunların hepsi birer takdirdir. Yani kaderdir.
   Müslümanın inancı işte bu doğrultuda olmalıdır.
   Rabbimiz, yaratılmışların yapacağı her şeyi, onlara vereceği imtihanları vs. bilmiştir ve yazmıştır. Bunların hepsinin yazılmış olmasına kader diyoruz.
    Kader bize yazılan şeyin zorla yaptırılması değil, verilecek imtihanların, yapacağımız şeylerin, yazılmış olmasıdır.
   Kul kaderinin ne olduğunu bilmez. Bu İlahi bir sırdır.  Dolayısıyla kul kendisine verilen iradesini hayra yöneltmek ile emrolunmuştur. Vazifemiz budur. Rabbimiz bizim elimizde olmayan, tamamen seçimimiz dışında imtihanlar da verecektir. Başımıza gelen her işin bir imtihan olduğu şuuru ile o işte Rabbimizin rızasını nasıl kazanıp, kulluk vazifemizi nasıl yapacağımıza bakmalıyız.
   Bu sebeple kimse “kul sorumlu değil, Allah zaten yazmış” diyemez.
   Bu sebeple kimse “kul her şeyi kendi yapar, zamanı gelince ortaya çıkar, Allah yazmamıştır” diyemez.

 SONUÇ

   Bazıları insanın hür iradesini ön plana çıkartmak uğruna Rabbimizin iradesini yok saymaktadırlar. Kaderi inkarın arkasında bu vardır.
   Kur’an-ı Kerimde, Peygamberimizin ve eshabının inancında kader inancı vardır. Kim bu inançta tereddüt eder, inkar eder, ifrat ve tefrite kaçarsa hak yoldan sapmış olur.
   Yazımızı vahyin muhatabı, Kur’an-ı Kerimin canlı uygulayıcısı olan kendisine tabi olmamız emredilen Peygamberimizin hadisi ile bitirelim:
   Huzeyfe (radıyallahu anh) anlatıyor: “Resulullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
   “Her ümmetin Mecusileri vardır. Bu ümmetin Mecusileri “kader yoktur!” diyenlerdir. Bunlardan kim ölürse cenazelerinde hazır bulunmayın. Onlardan kim hastalanırsa ona ziyarette bulunmayın. Onlar Deccal bölüğüdür. Onları Deccal’e ilhak etmek Allah üzerine bir haktır.” [Ebu Davud, Sünnet 17, (4692)
 www.ihvanlar.net