Vitir Namazında Kunut tekbiri ve duasının hikmeti nedir?
Kunut, yatsı namazından sonra kılınan vitir namazının son rekâtında rükûdan önce yapılan duanın adıdır.
Kunut, kelime olarak “İbadet, taat, huşû, kıyam, sükût, dua” anlamlarına gelirken fıkhî bir terim olarak “taatte bulunmak, dua etmek ve herhangi bir şerden kurtulmak ya da hayrı elde etmek için namazda Allah’a sığınmak” manasındadır.
Vitir namazının üçüncü rekâtında Fatiha ve zamm-ı sûre okunduktan sonra “Allahü Ekber” diyerek eller kaldırılır ve yana salıverilmeden kunut duaları okunur, sonradan rükûa varılır.
Vitir namazında kunut, yani dua okumak ve kunut tekbirini almak vaciptir. Bu İmam-ı A’zam’a göredir. İmameyn’e göre ise bunlar sünnettir.
Kunut duaları, diğer namazlarda bulunmadığından, farklı ve yeni bir duruma geçişi belirtmek üzere, vitir namazının üçüncü rekâtında kunut tekbiri alınır. Doğrudan kunut dualarını okumaya geçmek, namazdaki olağanlığı ve sıradanlığı sürdürmek demektir. Farklı bir duruma geçiş, bir tekbirle yapılarak, bu sıradanlık ve olağan akış, bir değişikliğe uğratılır. Zaten rüku ve secde tekbirleri, “intikal (geçiş) tekbirleri” olarak adlandırılır. Kunut tekbiri de, bu anlamda bir intikal tekbiridir.
Çünkü kunut tekbirinden önce okunanlar, Kuran-ı Kerim’den birer sûre ve âyettir. Kunut duaları ise Hz.Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve sellem) Efendimizden rivayet edilen birer duadır. İşte âyetle dua arasını ayırmak ve dua hâline intikal etmek (geçmek) için tekbir alınmaktadır.
Ayrıca Kunut tekbirinin eller kaldırılıp sesli olarak alınmasının hikmeti de, sağır ve kör gibi özürlü kimselere tekbir alındığını bildirmek içindir.1
Kunut tekbirin namaz içerisinde niçin ve nasıl hâsıl olduğuna dair çeşitli rivayetler bulunmaktadır. Mesela İbrahim Hakkı Bursevî Hazretlerinin Ruhu’l Beyan isimli eserinde konuyla alakalı şöyle bir hadise rivayet edilmektedir:
“Miraç gecesi Hz.Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve sellem) Efendimiz Sidretü’l Münteha’da namaz kılarken üçüncü rekâtta İlâhî rahmet ve nur tecelli etti. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve sellem) o nur içinde kaldı. Ve kendinden geçmiş vaziyette elleri çözüldü. Sonunda ellerini kaldırarak tekbir aldı. İşte bu şekilde kunut tekbiri hasıl olmuştur.”2
Başka rivayetlerde ise Hz.Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve sellem) Efendimizin üçüncü rekatta rükua gideceği vakit cehennemi gördüğü ve bu nedenle kendisinden geçip ellerinin çözülüverdiği, bu hal ile birlikte kendine gelip tekbir alarak kunut dualarını okuyup Cehennemden ve Cehennem ehlinden Allah Teala’ya sığındığı bahsi geçmektedir.
Elbette bütün bu hikmet ve maslahatlar ibadetlerin özünü teşkil etmemektedir. Bunlar teşvik mahiyetinde olup asıl gaye Allah ve Resulü’nün rızasını kazanabilmektir. O halde Hz.Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve sellem) nasıl kılmış ise biz de O’nu taklid eder ve O’na uyarız.
dipnot
(1) Nimet-i İslam, Sayfa: 308; et-Tahtavi, Sayfa: 305
(2) Ruhu’l Beyan, 4/413