Kurban ibadetinin manası nedir, neyi ifade etmektedir? İbadet olmasındaki hikmetler nelerdir?
Kurban: “Muayyen bir vakitte, muayyen bir hayvanı ibadet maksadıyla usulüne uygun olarak kesmek” demektir. “Muayyen vakit”ten maksat: Kurban bayramı günleri, “muayyen hayvan”dan da maksat: Koyun, keçi, sığır ve deve gibi şer’an kurban edilmesi caiz olan hayvanlardır. Kurban Bayramında kesilen kurbana udhiye, hacda kesilen kurbana ise hedy denir.
Sözlükte yaklaşmak, ALLAH’ Teâlâ’ya yakınlaşmaya vesile olan şey anlamına gelen kurban, ALLAH Teâlâ’ya yaklaşmayı ALLAH Teâlâ yolunda malların feda edilebileceğini, ALLAH Teâlâ’ya teslimiyeti ve şükrü ifade eder.
ALLAH Teâlâ’nın her emrinde birçok hikmetlerin bulunduğunda şüphe yoktur. Ama bu hikmetlerin tamamının biz kulları tarafından bilinip idrak edilmesi mümkün olmayabilir. Bildiğimiz hikmetlerinin yanında zaman ilerledikçe, ilim irfan arttıkça dinin getirdiklerinin insanlık için ne büyük faydalar içerdiğini görüyor ve ALLAH Teâlâ’nın kullarına ne kadar şefkatli ve merhametli olduğunu bir kere daha anlıyoruz. Kurban kesmek de ALLAH Teâlâ’nın bir emri olması hasebiyle sayısız hikmetlerinin olduğunda şüphe yoktur. Fakat bizler bu hikmet ve faydalardan dolayı değil, sadece ibadet amacıyla kurban vazifesini yerine getiriyoruz. Başta kurban kesmek, peygamberlerin babası Hz. İbrahim’in, oğluna bedel olarak ALLAH’ın gönderdiği koçu kesmesi hadisesini bizlere hatırlatıyor. Hayat nimetine şükrün bir ifadesi olarak kurbanı kesiyoruz. Ayrıca ahirete bir hazırlık olması, günahlarımızın affı ve kabirle başlayan yeni bir hayat yolunda kurbanın bizi manevi bir Burak gibi alıp selamete ulaştıracağını da verilen müjdeler ışığında Rabb’imizden umuyoruz. Hac Suresi’nde (22/34) ifade edildiği gibi kurban kesmekten asıl maksat ALLAH Teâlâ’nın hatırlanması, zikredilmesidir. Zira bizim varlık gayemiz ALLAH Teâlâ’yı bilme, tanıma ve O’na yaklaşmadan ibarettir. Burada ALLAH Teâlâ’ya yaklaşma ameliyesi adeta bir bayram olarak ilan edilmiştir. Yine Hac Suresi’nde (22/37) “Kurbanların ne etleri ne de kan-ları ALLAH’a ulaşacaktır. ALLAH’a ancak sizin takvanız ulaşır.” buyrularak maddeden manaya bir kapı aralanıyor ve esas hedef gösterilmiş oluyor.
Kurban, bir hayvanın kanının akıtılmasından öte, kesmekteki takva ve niyet ile amaç önemlidir. Kurban bu takva ile kesilir. Cenabı ALLAH’ın insanların ibadetine ihtiyacı yoktur. Aksine, insanların Cena-b-ı ALLAH’a ibadet etme ihtiyaçları vardır. Ayet-i kerimede1 belirtildiği gibi, akan kanlar ve elde edilen etler ALLAH Teâlâ’ya ulaşmayacağına göre, O’na ulaşacak olan Müslümanların niyetleri ve takvalarıdır.
Kurban, ALLAH Teâlâ’nın emrinin yerine getirilmesidir. Servetin, ALLAH Teâlâ emretti diye harcanabileceğini göstermesi bakımından kurban önemli bir göstergedir. Bunun içindir ki, ALLAH kurbanın sevabını kendisi tespit edecektir.
dipnot
(1) Hacc suresi: 37