HAFIZLIK NASIL YAPILIR? KURSLARDA SİSTEM NASILDIR?
Kuran’ı Kerimi ezberlemek süreklilik, istikrar ve disiplin gerektiren bir sistem ister. Kuran’ın ezberlenmesindeki usulü anlatmadan önce hafızlık kurslarındaki terimlerden bahsedelim.
HAFIZLIK TERİMLERİ
Yüzüne: Kuran’ı Kerimi sayfaya bakarak okumak
Kalet: Hata, yanlış
Ham (bazı kız kurslarında çiğ): Yeni yapılan sayfa
Has (bazı kız kurslarında pişmiş) : Önceden yapılmış, tekrar edilen sayfa
Haslama: Tekrar etme
Dönüş: Otuz cüzün geçilerek başa dönülmesi
Kuvvetli: İyi çalışılmış ve yapılmış ders ya da sayfa
Zayıf: İyi çalışılmamış ve yapılmamış ders ya da sayfa
Sayfa Açma: (Bazı kurslarda) karışık sorma
KURSLARDA İŞLEYEN SİSTEM
Hafızlık Kuran’ın başından başlayarak sonuna doğru sırayla, sayfa sayfa, cüz cüz ilerlemek ile olacak bir şey değildir. Kuran nazlıdır ilgi ister kaidesi gereğince ezberlenen sayfalarında muhafaza edilmesi gerekir. Bunu da düşünen âlimler hafızlık için günümüze kadar kullanılan bir sistem geliştirmişlerdir. O sistem şudur:
Öncelikle Kuran, bakarak seri bir şekilde okumaya çalışılır. Kurs tabiri ile ‘yüzüne’ okuma şekli geliştirilir. Hafızlığın temeli olan yüzüne okuma çalışmaları çok önemlidir. Hedef hiç takılmadan, seri bir şekilde okumaktır. Bazı kurslarda ‘yüzüne’ talebeleri hızlı okumak için yarışırlar. Dakika tutularak en hızlı okuyan talebe birinci seçilir. Maksat bu yeteneğin gelişmesidir. Hoca talebesini veya talebe kendisini öyle yetiştirmelidir ki, hafızlık yaparken yeni ezberleyeceği sayfayı ilk bakışta çözmeli, adeta sayfaya hâkimiyet kurmalıdır.
Çünkü hafızlık yapanların çoğunda şöyle bir psikoloji vardır; yeni ezberlenecek sayfanın hat yazıları biraz kalınsa ve sayfa biraz karışık gözüküyorsa, Yusuf suresinde olduğu gibi günlük konuşmaların geçtiği değişik kelimeler de varsa bu sayfa talebeye biraz zor gözükür. Yani ilk başta sayfaya böyle baktığı için ona öyle gelir. Hâlbuki yüzünesi kuvvetli olsa böyle bir sıkıntıya düşmeyecektir.
Yüzünesi kuvvetsiz olan bir talebe ise ezberleyeceği sayfayı çözmek için uğraşır, çok sayıda ‘kalet’i çıkabilir ve en önemlisi de çok zaman harcayabilir. Bu nedenle özellikle ezber yeteneği zayıf olan talebelerin yüzünesi çok daha kuvvetli olmalıdır. İki yük birden daha ağır gelecek ve ileride sorunlar olacaktır.
Hafızlığa başlamadan önce yapılan yüzüne okuma alıştırmalarında talebeler küçük surelerden başlayarak son cüzü ve bazı önemli sureleri ezberlemelidir. Böylelikle ezber yetenekleri gelişecektir. Çünkü beyin çalıştıkça gelişen, güçlenen bir varlıktır. Hem de bu küçük ezberler ile talebenin derecesi ölçülebilir, ezberdeki yeterliliği belirlenebilir.
HER CÜZDEN BİR SAYFA
Kurslardaki ezber sistemi hem yeni sayfalar ezberlemeyi, hem de ezberlenen sayfaları tekrar etmeyi sağlayan çok akılcı bir yöntemdir.
Kuran’da 30 cüz, her cüzde 20 sayfa vardır. Hafızlık, her cüzün son sayfasını ezberlemek ile başlar. Yani hafızlık, Kuran’ı düz okuduğunuzda her cüzün 20. sayfasından başlar. Bu 20. sayfa hafız adayının 1. sayfasıdır.
Yani;
1. cüzün 20. sayfası
2. cüzün 20 sayfası
3. cüzün 20. sayfası ezberlenerek 30 cüzün son sayfaları tamamlanır. Böylelikle hafız adayı kendine göre ‘birleri’ bitirir.
Sonra,
1. cüzün 19. sayfası yani ikiler ezberlenir ve yanında 20. sayfası da ders olarak verilir. Yani ‘ham’ın yanında ‘has’ olan sayfada verilir. Hafız adayı hocasına iki sayfa okur.
2. cüz, 3. cüz….. Sırayla 30 cüzde böyle tamamlanınca hafız adayı ‘ikiler’i bitirmiş olur.
Böyle böyle her cüzün son sayfalarından sırayla ezber yapılarak ilerlenir.
Yukarıda da gördüğünüz gibi hem yeni bir sayfa ‘ham’ ezberlenmiş oluyor hem de önceden ezberlenen sayfa ‘haslanıyor’ yani tekrar ediliyor.
Mesela talebe, cüzün 15. sayfasını kendine göre altıları ezberleyip önceden yaptığı 5 sayfayı yani ‘has’ları da tekrar ederek hocaya ders olarak verir.
HAFIZLIK NE KADAR SÜRER
Bu sistemle her gün ders vermek sureti ile mütevazı bir hafızlık iki ya da iki buçuk senede tamamlanıyor.
Çok zeki ve ezber gücü yüksek olan talebeler bir yeni sayfa yani bir ‘ham’ ile yetinmeyip iki tane alabiliyor. Dolayısı ile hafızlık daha erken bitiyor. Ama burada önceki sayfaları yani hasları kuvvetli yapmak şartı vardır.
Bazen hocalar sayfalarını kuvvetsiz gördüğü talebeye haslatma yapar. Bu, yeni sayfa almadan ezberlediği sayfaları tekrar etmesi ile yapılan bir dönüş demektir. İşte buna ‘haslama’ denir.
Buna göre sayfa ezberleyiş sırası şöyle olabiliyor:
Normal ezber: 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10-10(Tekrar has)-11-12-13-14-15-16-17-18-19-20
Ezberi Kuvvetli olan:1-3-4-6-7-9-10-10(Tekrar has)-12-13-15-16-18-20
Ezberde sınır tanımayanlarda vardır. Onlar çok daha erken bitirirler.:
Bu ve benzerleri: 2-4-5-7-9-10-12-14-15-15(Tekrar Has)-17-19-20
Başka bir tanesi:1-3-5-7-9-10-12-14-15-15(Tekrar has)-20
Haslama çoğu kere hocanın talebeyi yetersiz görmesinden kaynaklanır. Temel çürük olduğu için yeni sayfalar ağırlık yapmış ve yük olarak gelmeye başlamış olabilir. Bu hali fark eden hoca, talebeden yeni sayfa yapmadan ezberindeki sayfaları tekrar etmesini ister. Bazen de bunu bizzat hisseden talebeler ister. Hafızlığı boyunca hiç haslama yapmamış süper zeki talebelerde vardır. Ama çabuk elde edilen şeyin kıymeti pek bilinmez.
Hafız ehline göre 10. sayfaya kadar olan kısım çıkış, 10. sayfadan sonraki bölüm ise iniş sayılır. Haslama da ekseri bu noktada yapılır.
Haslama, Kuran’ın tamamını ezberledikten sonra çok önemlidir. Hafızlığını yeni bitiren bir hafız gevşememeli, kendini salmamalı aksine daha çok gayret etmelidir.
Hafızlığını tekrar eden hafızlar, eğer gücü yetiyorsa her dönüşte okuduğu cüz sayısını arttırmalı, bir- iki ile yetinmemelidir. Çok emek harcayarak elde ettiği Allah’ın bu nimetini korumak için durmadan, dinlenmeden ömür boyunca tekrar etmelidir. Zaten ileride Kuran ile bütünleşecek ve Kuran adeta onun ruhu olacaktır.
www.ismailaga.info